یەکیەتی وە کردەوەێ ئەحزاب موخاڵف جمهوری ئسلامی ئێران

یارسان مدیا
‏02‏.03‏.2021

 

٤٣ سال لە عومر ڕژیم جمهوری ئسلامی ئێران گوزەریەت و هەرماێ ئی نزامە وەگەرد تەمام سرکوتکردن، کوشتن و قتل عام کردن، ورسگ کردن مردم و دورس کردن جەو خەفەقان ئدامە وە حەیات خوەێ دەیت. موتاسفانە ئاسوکێیچ ڕوشن لە حال حازر ئەڕا گوزار لەی رەژیمە، حەدئەقەڵ لە ئیسە وجود نەێریت. لە سیستم سیاسی مودیرن وڵاتان دونیا، سیاسەت بەرئەساس مونفەعەت و مەسڵەحەت نەتەوەیی و گشتی وڵات پایەگوزاری کریەت و لەی مەنزەروە تەلاش کریەت تا وڵات وەرەو پێش بوریەت. بێشک سیاسەت لەی ڕوانگەوە خوەی لە علم واقع‌گرایی (رئالیسم) پەیا و تاریف کەیت.  یەکیک لە گەورەترین موشکلات جەمگای ئیرانی کە لە تویل تاریخ وەلی درگیر بیە، مەخسوسەن لە تاریخ “معاصر”، عدم داشتن حزب موخاڵف، وە داشتن حزب “حکومەتیە”. ئی کولتور دژ وە دموکراسی و تەمامیەتخوازیە بیەسە بایس ئەوەی تەحەمول دەنگ موخالف نەیاشتویمن و هەمیشە لە پەێ بەرچەسپ داین و تەخریب کردن یەکتر بیمن. زەمانێکیچ ئەحزاب موخاڵف وە وجود تێەن ، ئەما لە تاریفەکان حزب مودرن بێ بەشن، لە عەمل توانی بایس تەفرەقە و دودستەگی زیاتر جەمگا وە سەر ئەحزاب فرەیک بود و لە نتیجە قورسایی خوەیان لە موقابل حکومەت و نزام سیاسی ئێران لە دەس بیەن. برعکس ئیە لە کشورەگەل پێشرەفتەی دونیا وە راحەتی توانیەت بونیەت کە تعداد ئەحزاب فرە جار وە سەختی رسیتە کلکەکان دەس (ئەڵبەتە عامڵ داشتن حزب فرە لە خارج وڵات وە خاتر نەیاشتن نزام سەبت “حزب” ە لە چوارچو قەوانین موتعارف).

لە لایکترەک لە نەوین دموکراسی و ئازادی ئەحزاب لە ئێران، ئەحزاب سیاسی موخالف جمهوری ئسلامی ناتوانن ئازادانە تبلیغ ئەڕا برنامە و سیاسەتەکانیان بکەن و لە ڕێ ئنتخابات ئازاد و وەدەنگ مەردم بەرنامەکان خوەیان لە محک بیەن. ئەما هەمیشە ئی ڕخنە ڕوی وە ڕوی ئەحزاب موخالف خارج لە وڵات کریاگەس کە ئەڕا لە چوارچو برنامەێک کە مەنافع و مەسڵەحەت کلان ئێران تامین بکەیت یەکناگرن. ئیە لە حاڵێکا تەنیا دوژمن ئحزاب و مردم ئێران، جمهوری ئسلامی ئێرانە. فرە جار ئەرا رەسین وە هەدەفەکان لەی “ضرب المثل” ە ئستفادە کریەت کە «دوژمن دوژمنەکەم، دوس منە»، ئەما ئەوجورە دیارە کە ئی گوفتە لە لای ئەحزاب موخالف جمهوری ئسلامی ئێران هیچ تاسیری نەێریت.
وە باوەڕ سازمان دومکراتیک یارسان ئەحزاب ئێرانی دویای ٤٣ سال لە حکومتداری جمهوری ئسلامی ئێران بایەد ئەڕا هەمیشە تەکلیف خوەیان ول مردم ئیران ڕوشنوە کەن کە مسلەحەت و مونفەعەت مردم فرە لە مسلەحەت کوتاە مدت حزبی ئەولەویەتی زیاترە و ئەحزاب بایەد بەرئەساس سیاست رئالیسم وە نه ئیدئالیزم (آرمان ‌گرایی) ئەڕا گوزار لە جمهوری ئسلامی ئێران لە دەور بەرنامەیک کە مونفعەت کەلان ئێران زەمانەت کەیت جەم بن.

وە باوەر سازمان دموکراتیک یارسان ئەڕا دورسکردن یەکیەتی وە کردەوە کە ئەکسەریەت ئەحزاب و موخالفگەل جمهوری ئسلامی بتوانن خوەیان لە ناوی پەیا بکەن بایەد یەک سری معیار کە گشتمان لە دەور یەک جەم کەیت لە ئەولویت بود و لە سەری ئتفاق قول داشتویمن.
بەشێک لەی موعیارگەلە توانی ئیانە بوت:
١. یە پارچەیی خاک ئێرانن

٢. پەرچم ملی ئێران
٣. جیای دین لە دوڵەت (سکولاریسم) و لاوردن دین رسمی وڵات
٤. باوەڕ وە  دموکراسی و سیستم عدم تمرکز
٥. باوەڕ وە پلورالیسم سیاسی و فەرهەنگی.
٦. موتەعەهد وە ئحترام دانان و ڕەئایەت کردن  قەبول “اعلامیه‌ جهانی حقوق بشر، الحاقات و میثاق‌های مربوطە”
٧. موتەعەهد وە ئحترام دانان و ڕەئایەت کردن  “اعلامیە مربوط بە حقوق اشخاص متعلق بە اقلیت‌های ملی یا قومی، دینی و زبانی مصوب مجمع عمومی در قطعنامە ١٣٥/٤٧ مورخ ١٨ دسامبر ١٩٩٢)”
٨. شکل نزام و حکومت چە پادشاهی یا جمهوری واگذار بکریتە دویای گوزار لە جمهوری ئسلامی و لە یە رفراندوم ئازاد و “تحت نضارت سازمان ملل” وە مردم ئجازە ئنتخاب سیستم حکومەتی و سیاسی بیریەت.

 

سازمان دموکراتیک یارسان سداقەت، شەفافییەت و ڕاستگویی و موبارزە ئەڕا یەک ژیان ئنسان ئازاد و تامین ئەمنییەت و کەرامەت ئنسانەکان وسەعادەت و عەداڵەت ئجتماعی ئەڕاێ مەبناس و باوەر دیریت لە ناو نزام سیاسی جمهوری ئسلامی ئێران ئنسان ئازاد ناتوانی نەفس بیەیت و وژندانگل زنگی خەفە کریەن و رفورم سیاسی ڕیشەیی وە وجود ناتێت.

سازمان دموکراتیک یارسان لە ڕی ئی نوشتەوە داوا لە تەمام ئەحزاب موخالف جمهوری ئسلامی ئێران کەیت ئەڕا دورس کردن یەک یەکیەتی وە کردەوە  دەس وە دیالوگیک جدی بکریەت و سیاست مونفەعەت ملی و گوزار لە جمهوری ئسلامی بکریەتە ئەساس ئەڕا یە یەکیەتی پایدار.

 

ڕابەری هاوبەش

سازمان دموکراتیک یارسان

٢٨/٠٢/٢٠٢١

[wpforms id=”4162″ title=”true”]