پلانەیل ئێسەیی زد شنگال و خەتەرەکان ئەوە ئەڕا بانان کرماشان

 

یارسان مدیا
[wpstatistics stat=lpd time=today]

 

 

ن: دڵشاد قوبادی

لە ساڵ ٢٠١٤ لە حاڵێکا پێشمەرگەیل پارت دموکرات کوردستان-پارتی لە شنگاڵ بین و مەسئولیەت پارێزین مەردم ئێزدی شنگاڵ لە سەرشانێان بی، هێرشێک کارەسات‌بار لە لایەن چەتەیل داعش ئەڕا سەریان دەس‌وەپێ کرد و لە ئنجاما ژمار بێ حەساوێک لە خەڵک ئێزدی شنگاڵ کوشیان و ژن و مناڵێان جوور کەنیز لە لایەن چەتەیل داعش بریان و بێ سەر شوون کریان.

لە ماوەی ٨ ساڵ شوون ئەو هێرشە، پلان و دەخاڵەتەکان لە رەوش شنگاڵ و مەردمەکەی هەر یەک وەشێوەیک ئدامە داشتێە، تا ئەوەیکە ئێسە هاووەخت وەگەرد هێرش گشت لایەنەی دەوڵەت تورکیە ئەڕا سەر پارت کارگەرەیل کوردستان لە قەندیل، دەوڵەت عەراقیش هێرشەکان خوەی ئەڕا وارد بیین وە شنگاڵ دەس‌وەپێ کرد.

ئاشکارە بێ‌جگە لە رویداوەکان ١٦ ئوکتوبر ساڵ ٢٠١٧، ئیە یەکم جارە دەوڵەت عەراق هێرش بکەیدە سەر ناوچەیک ئارام کوردنشین. ئی پلان ئەرتش عەراقه ئەڕا وارد بیین وە شنگاڵ توانێ وە هاوئاهەنگی وەگەرد دەوڵەت تورکیە بووت و تەمام‌کەر پلان و هێرشەکان تورکیە بووت لە خاک باشوور کوردستان ئەڕا دەرهاوردن شنگاڵ لە دەس کورد. بێ‌گومان رۆڵ حکومەت هەرێم کوردستان لە کنار چراخ سەوزەکانێ، بێ دەنگی بیە و ناوەندەیل جەهانی و ناوچەیش هویچ دەخاڵەتێک ناکەن.

ئەگەر لە وەخت رویداوەکان ١٦ ئوکتوبر ساڵ ٢٠١٧ پەنجا و یەک لە سەد خاک هەرێم کوردستان لە دەس دریا، وە داگیر کریان شنگاڵ نزیکەی ٣٠ کیلومتر چوارگوشە لە خاک هەرێم کوردستان کەفێدە دەس دەوڵەتەیل داگیرکەر کوردستان.

ئی رەوشە کە ئێسە هالە ئارا توانێ نەتیجەی خەتەرناک داشتوید ئەڕا بانان گەل کورد وە گشتی. داگیر کریان شنگاڵ توانێ داگیرکردن موسڵ و کەرکوک لە شوون خوەی بارێ و شوون و لوون کورد فرە زەیف بکەی، وەیجورە پلان و ئامانجەکان ئەردۆغان ئەڕا زنگ کردنەوەی دەوڵەت عوسمانی زنگ بکەیدەو.

بێ‌گومان خەتەر ئی پلانەیلە تاسیر وەرچەوێک لە سەر رەوش ئێسەیی رۆژاوای کوردستان و بانان کرماشانیش دانەی.

رویداوەیل ئی ئاخرە لە کرماشان و هێرشەیل یەک لە شوون یەک سەلەفی و موسەڵمانەیل توندڕەو ئەڕا سەر مەردم ئەقەلیەت یارسان لەو شارە، نیشانەی خەتەرێکە هاوشێوەی خەتەر و رویداوەیلێک کە لە تویل تاریخ وەتایوەت لە شوون ساڵ ٢٠١٤ وەسەر مەردم ئێزدی شنگاڵ هات.

پلانەکان سەر مەردم شنگاڵ وەخاتر دین و ئایین و باوەڕ و هاووەخت وەخاتر حەساس و ستراتژی بیین مەوقیەت جوقرافیایی شنگاڵە، کە ئوستان کرماشان و مەردم یارسان لەو دوو فاکتورە بەرخوردارن.

لە ئەگەر داگیرکریان شنگاڵ لە سایەی بێ‌دەنگییەیل هێزەیل ناوچەیی و ناونەتەوەیی، بانان کرماشان روی وە روی خەتەرێک جدی بودەو، وەی‌خاترە بایەد مەردم یارسان لە گشت باوەتێک خوەیان ئەڕا روی وە روی بیین گشت خەتەرەکان ئامادە بکەن و وەبێ ئەوەیکە پشت وە هویچ هێزێک ناوچەیی و دەرەکی بوەسن، هێز خوەی‌پارێزین خوەیان ڕیک بخەن تا بتوانن وە تەجربە وەرگردن لە رویداوەکان سەر شنگاڵ خوەیان بپارێزن.

دڵشاد قوبادی

[wpforms id=”4110″ title=”true”]