خیزش انفی نی تزیمال ها یا حساب های خرد ( کوچک)

یارسانمدیا

٢٢ نوامبر ٢٠٢٢ م

با توجە بە حجم، گستردگی و تداوم سە ماە خیزش کنونی و شعارهای ساختارشکنانە آن میتوان بجای خیزش از انقلاب ( من در این مقالە از واژەگان جنبش، خیزش و آخیز استفادە می کنم) نام برد. حرکتی بە سوی واژگون کردن ساختار سیاسی کنونی و بنیاد نهادن ساختاری نو مبنی بر همان شعارهای ریشەای و ساختاری.

برینتون در کتاب خود بنام کالبد شکافی چهار انقلاب می نویسد کە انقلاب واژەی دقیقی نیست. بنظر او ، انقلاب در کاربرد همگانی، معنائی بیش از یک معادل برای ” دگرگونی شدید و ناگهانی” ندارد. گاهی از انقلاب برای تحولات نظام های فکری نیز استفاده می شود. مثلاً می توان از انقلاب های علمی و فرهنگی صحبت کرد. هر انقلابی بستر و پیش زمینەهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منحصر بە خود دارد و این عوامل در صف آراییهای سیاسی، تبیین فورماسیون اجتماعی و پایگاە اقتصادی آنها و خصلتها و تمایلات  نیروهای انسانی و گروەهای اجتماعی دخیل در انقلاب تأثیرگذار هستند. این عوامل بنوبت خود میتوانند نقشی در کوتاە بودن یا طولانی بودن عمر انقلاب داشتە باشند. مهمترین انقلاب های سیاسی و اجتماعی در چند صد سال اخیر، انقلاب فرانسه در سال ١٧٨٩ و انقلاب روسیه در سال ١٩١٧ است. اولی ١٠ سال طول کشید، اما دومی ١٠ ماە زمان برد.

مشخصەهای چشمگیر “آخیز” مردمان ایران فرا حزبی، طبقاتی، قشری، صنفی و ایدئولوژی بودن آن است ( نباید ایدە مردم، کە هستەی آن آزادی و سروری انسان است را در مقابل ایدئولوژی نظام اسلامی  نادیدە گرفت). هیچ شخص و شخصیتی، نهاد یا حزبی سیاسی نمی تواند ادعا کند کە دینامیک و طراح یکی از بزرگترین جنبشهای اجتماعی و سیاسی تاریخ معاصر ایران است. این جنبش اجتماعی و سیاسی محصول آگاهی تاریخی، بلوغ سیاسی و هوشیاری اجتماعی حساب های نامتناهی خرد است کە جهان زیستی دیگر از دو منظر هستی شناسی و معرفت شناسی را در نظر و آرمان دارند. بازگرداندن کرامت و حیثیت بە انسان و دوبارە رواج اندیشەهای آزادمنش و انسان محور کانون اصلی این جنبش است.

تولستوی در دو فصل پایانی اثر جاودان خود ” جنگ و صلح” کە در بارەی فلسفەی تاریخ می باشد به چند نکتە فلسفی اشاره می کند . نمودارترین آن عبارت از نقش مردان بزرگ در تاریخ ( تمرکز تولستوی تا حدی بر روی مسئلە روسیە و فرانسە است) است. او در تحلیل خود بە این نتیجە می رسد کە سازندگان واقعی تاریخ، نە الکساندر اول است و نە ناپلئون و نە هیچ شخصیت نامدار. بنظر او سازندگان اصلی و واقعی تاریخ ” انفی نی تزیمال” ها یا آن هزاران و میلیونها، یعنی بی نهایت هایی ناشناش و ناشناختە هستند، کە متفکران و یا نخبگان تاریخ یا از کنار آنها عبور کردەاند، و یا با تفرعن بسیار از آنها با عناوین مردم و عوام و اقوام نام بردەاند. این تحلیل تولستوی از نقش فرد در ایجاد تحول بنیادین در روابط و مناسبات سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی افراد در اجتماع و جامعە و نقش او در فلسفە تاریخ – با پرهیز از پوپولیسم- مصداق نقش آوانگارد فرد ایرانی در “آخیز” امروز تاریخ ما است.

دارا بودن نقش اصلی و جایگاە  پیشگامی افراد تو خیابان بمراتب بە سنگینی مسئولیت تاریخی آنها برای تحقق آرمانهای جنبش و مدیریت سالم و هدفمند آن افزودە است. مکانیزمهای مبارزاتی و ادبیات سیاسی جنبش باید- همانطور کە تا امروز ثبات خود را حفظ کردە و دچار توهم و خیالپردازی نشدە ا ست- روند طبیعی و دیالکتیک خود را ادامە بدهد. بدین معنا کە باید در جریان پروسە جنبش، یک حرکت، یک صیرورت یا یک شدن میان تک تک افراد، اهداف، آرمانها، روش مبارزە و جهان بینی آن وجود داشتە باشد. این در هم تنیدگی اندیشە و عمل چشم انداز جنبش را بیشتر از پیش روشن تر و رشتەهای آن را مستحکم تر می کند. در این حالت ابزار سرکوب جمهوری اسلامی منفعل تر و در درازمدت تدریجا دچار استیصال می گردند و صف کلی جنبش از طرف داعیە گران و اصحاب ایدئولوژی چپ و راست بە گروگان گرفتە نمی شود. امروز میدان های خیابان و بازیگران آن ،یعنی انفی نی تزیمال ها یا حساب های خرد، آرمانهای جنبش را تعریف میکنند و اسلوب و روشهای مبارزاتی آن را طراحی می نمایند. شاید برای اولین بار در تاریخ باشد کە انفی نی تزیمال ها یا حساب های خرد مورد نظر تولستوی بە یمن بکارگیری قدرت شبکەهای اجتماعی موجودیت انضمامی ( زمانی و مکانی)  آنها قابل حس و لمس است.

امیر سلیمی

اسلو

٢٢ نوامبر ٢٠٢٢ م