شیمیاواران کردن ئاوایی زردە و ٣٢ ساڵ بێدەنگی جمهوری ئسلامی ئێران

یارسان مدیا
‏03‏.08‏.2020

ڕابەری هاوبەش سازمان دموکراتیک یارسان

٣٢ سال پێش و تەنیا دو ڕۆژ دویای ئاگربەس عراق و ئێران و قبول قەتنامەێ ٥٩٨ شورای ئەمنیەت سازمان ملل لە لایەن خومەیەنی، ئاوایی زردە شیمیاواران کریا و سەدان نەفەر لە مردم زردە و تەواف کەرگەل باوەیاگەر و داوود، بینە قوربانی.
بدون ئەوێ کە ئامارێک باوەڕپێکریاگ لە دست بود، ئەما باس لە وە کردیەت کە لە جەریان ئی شیمیاواران کردنە زیاتر لە ٢٧٥ کەس گیانیان لە دەس دانە و لە تویل ئی ٣٢ ساڵە تعداد ئی ئفرادە فرە لە یە زیاتر بیەس و لە ئایندەیچ زیاتر بود.

جەمیەت مردم زردە وە قسەی ڕژیم ئسلامی ئێران لە زمان شیمیاوارن کردن زردە یانی ٣٢ ساڵ پێش ١٧٠٠ نەفەر بی کە ئەکسەریەت ئی مردمە وە جورێک “تحت تاثیر” ئی حملە قەرار گردن و تا ئیسە قوربانیان ئی حەمڵە لە بار ڕوانی و فیزیکوە ڕنج بن.
وە گوزەشت ٣٢ ساڵ هەرماێ هیچ تەغیراتێک لە وزعیەت مردم زردە وە وجود نەهاتگە و حەتا زیانگەل ماڵی مردم شیمیاوارانکریاگ زردە لە لایەن جمهوری ئسلامی ئێران جوبران نەکریاگە و لە بار سڵامەتی و یارمەتی پوزشکیچوە نەک هەر فراموش کریانە، بەڵکە وە ئەنقەست هیچ یارمەتیک وەپێان ناڕەسێ.
دویای ٣٢ سال لە شیمیای واران کردن مەردم زردە و دویای ١٧ ساڵ لە سقوت ڕژیم سەدام حوسەین و لە زمان ئنترنێت و سوشیال میدیا و سمارت فون کە بیەسە دەنگ مردم و دی وەشاردن ڕاسیەکان لە لایەن ڕژیمگەل تەمامیتخواز ئاسان نیە، هەرمای لە چونیەتی شیمیاواران کردن زردە یەک تحقیق زانستی کە بتوانی ئەفکار عمومی رازی بکەێت لە لایەن جمهوری ئسلامی ئێران نەکریاس.
نەک هەر تەحقیقات نەکریاس، جمهوری ئسلامی ئێران حەتا لە زمان ئاگربەسیچ جور کارت فشار لە سەتح ناونەتەوەیی ئەڕا گردن ئمتیاز لە عراقیچ ئستفادە لە لێ نەکرد و نەیشت دەنگدانەوەێ داخڵی و خارجی داشتوت.
جمهوری ئسلامی ئێران دویای وە دسڵات ڕەسینی، خوەێ جور رەژیمێک توتالیتر کە خوازیار دسڵات و نزارەت وە سەر تەمام کارو بار و مەسائڵ کۆمەڵایەتی، ئقتسادی و برکنار و لە سەر کار لاوردن تەمام مخالفان و ڕەقیبگەل خوەێ لە تەریق ترور، کپ کردن دنگەکان، خەفەقان و قەبزە کردن دسڵات و تەمام قودرەتگەل سیاسی نیشان دا. لە سیستم و نزام سیاسی جمهوری ئسلامی ئێران، کە یەک نزام وە تەمام مانا توتایلتر و تەمامیت خوازە، تەمام لایەگەل و مەسائڵ زندگی ئنسانی خستگەسە ژیر نفوز خوەێ و لە ڕاسیا مەجاڵێک ئەڕا حەریم خسوسی و شەخسی ئەفراد نەیشتگە.
هانا ئارنت فیلسوف ئاڵمانی-ئامریکایی یەکیک لە موهمتەرین نوقاتێک کە لە وسف و تەعریف حکومەتگەل تەمامیەت خواز و توتالیتر وەکاربەێت، باوەڕ دێرێت کە خشونەتەگەل توتالیتاریسم تەنیا وە رجوع وە خسڵەت قانونی و ئیدئولوژیکی ئەوان قابل فەهمە.
جمهوری ئسلامی ئێران کە هەر لە ئەساس لە سەر باوەڕ و ئەساس ئیدئولوژی ئسلامی دامەزریاس و هژمونی تەڵەبی و تەمامیەت خوازی جور بەشێک لە ئستبداد مەزهەبی کە ڕێشە لە ئدئولوژی ئسلامی دێرێت جور فاکتەرێک ئەسڵی ئەڕا سەرکوب و خەفەقان و ئانتی دموکراسی لە جەمگای ئێران دیار و ڕوشنە.
هەر چەند پەدیدەێ توتالیتاریسم وە قەوڵ هانا ئارنت یەک پەدیدەێ مودڕنە، ئەما بێشک ڕێشەگەل تەمامیت خوازی و توتالیتاریسم باێس لە تەهەوڵات تاریخی و فەرهنگی مینە بکەیم.
هەر کار و کردەوە و ڕوانین و فکرێک کە خوەێ لە چوار چو قانون و ئیدئولوژیک ئسلامی و وە تایبەت مەزهەب شیعە خوەێ تەعریف و تەنزیم نەکەێت، لە موقابڵ سیستم جمهوری ئسلامی ئێران قەرار گرێت.
جمهوری ئسلامی ئێران هەر لە سەرتاێ وەسەرکار هاتنێ حازر نەوەی حەق و حقوق نەتەوەێ کورد لە کوردستان ئێران لە بار نەتەوایەتی و داوخوازییە سیاسیەکان حەتا لە چوارچو نزام دینی جمهوری ئسلامی ئێران قەبول بکەێت. ئەما مردم یارسان نەک هەر لە بار نەتەوەی ئنکار کریا، بەڵکو لە بار نزام فکری و فلسفیچوە ئوتوماتوار لە نوقتەێ موقابڵ نزام فکری و ئیدئولوژی جمهوری ئسلامی قرار گرد و جور بەقیەی نەتەوەی کورد کەفتە وەر پەلامار نزامی و پلان ئاسیمیلە کردن و لە ناو بردن فەرهنگ و زوان و دینێ لە ئەولەویەت قرار دریا.
جمهوری ئسلامی ئێران لە ئدامەێ جەنگ ٨ ساڵەێ عراق-ئێران ئەڕا قایم کردن دسڵات و قودرت خوەی لە هەر متودێک دژ ئنسانی و موتەزاد وەگەرد قوانین جهانشمول ناونەتوەیی و مەنشور حقوق بشر سازمان ملل ئستفادە کرد و لە هیچ جنایەتێک باکێ نەوەی.
ئعدام سەحرایی، لە ناو بردن و خەفە کردن هەر دەنگ ئعترازی، شکانن قەڵەمەکان، مەمنوع کردن فەعالیت سیاسی و دورس کردن جەو ترس و وەحشەت لە لایەن حکومەت دینی وڵایەت فەقی جمهوری ئسلامی ئێران پەێڕەوی کریا.
قەبول نەکردن ئاگر بەس و ئدامەێ جەنگ و تەڵاش ئەرا سادر کردن ئیدئولوژی ئسلامی شیعی وە خارج مەرزەکان ئێران و ڕەسین وە قودس لە ڕی کربەڵاوە و فرمان جهاد دژ وەنەتەوەێ کورد دەرخەر یک حەقیقەت تاریخی و عەینیە کە جمهوری ئسلامی ئێران هەر لە سەرتاێ وەسەر کار هاتنێوە لە سەر ئەرزشگەل یک نزام توتالیتر و تمامیت خواز وە ئیدئولوژی ئسلامگرای زنەیی کردگە.
هیچ شک و گومان نەیریم کە جمهوری ئسلامی ئێران ئەڕا مانەوە و قایم کردن دسڵات خوەێ لە تەمام متودگەل ترس و وەحشەت و لە ناو بردن و جنایەت ئستفادە کەێت، چوینکە حکومت ئسلامی ئێران خاون یەک ئیدئولوژی رەسمی و ئنحساریە.
جنایت شیمیاواران کردن مردم بێدفاێ زردە لە تەرف حکومت توتالیتر بعث عراق و سکوت جمهوری ئسلامی ئێران ئی حەقیقەتە سابت کەێت کە جمهوری ئسلامی ئیران مەردم زەردەیی کە ڕساڵەتن کورد و یارسانین وە تەهدید ئەڕا سەر ئەرزشگەل و دسڵات خوەێ زانستگەسەێ و لە ناو بردنێچیان ئەڕاێ نەک هەر فرە موهم نەویە، بەڵکو وە دەسکەفتیچ زانێتەێ.
هەردک ڕژیم توتالیتر سەدام و خومەیەنی، یەکیی وە ئیدئولوژی تمامیت خوازی ئسلامی وە ڕابەری خومەینی و ئەوێتر لە ژێر چتر حزب عربی سوسیالیستی وە رابەری سەدام حوسەین کە ئەساسەن دو سیستم توتالیتر وە ئیدئولوژی ئسلامی کە دارای رابەران دیکتاتور جور سەدام خوەمەینی بی لە ئیجاد ترس و وحشت، کشت و کوشتار، لە ئنحسار قەرار داین تەمام ئمکانیات و قودرەت و لە ناو بردن هەر جور نزارت مەردم دریغی نەکردن.
لە ناو ئی جور نزامگەلێک کە سیستم ئمنیەتی ترس‌دورسکەر وە نەێروگەل موازی جور پولیس مخفی کە لە سەر ئەساس ترور و وحشت دورس بینە، کونترول و نزارەت لە دەس مردم نەک تەنیا نامینیەت، بەڵکو لە ناو خود مردم سیستم جاسوسی و بێباوەڕی وەوجود تێت و حەتا ئەفراد موخالفێچ وە خاتر حفز گیان خوەی مجبور وە قبول کردن وزعیەت موجود بود.
پرسیارەکان فرەن، ئەما شایەد ئەساسیترین پرسیار ئیە بوتە کە ئەڕا حەمڵەێک کە لە لایەن دوژمنێک کە ٨ ساڵ ئەڕا نابودی و وێران کردن وڵات ئێران حەتا لە شیمیای واران کردن مردم بێگونا ئستفادە کرد، وەی جورە بێدەگی لە لێ کریا و ڕژیم ئسلامی ئێران حەتا ئجازەێ تحقیقات بێتەرەفانە نایەیت؟
سازمان دموکراتیک یارسان برئەساس قسەێ مەردم مەنتەقە، باوەڕ دێرێت کە ئی حەمڵە لە لایەن ڕژیم سەدام حوسەین کریاسە سەر ئاوایی زردە، ئەما بێدەنگی ڕژیم ئێران و جوبران نەکردن زیانەکان، و دابین نەکردن ئمکانیات کافی درمانی و پزشکی و ئجازە نەیاین تەحقیقات سەربەخۆ ئی شک و گومانە دورس کەێت، کە ئەگەر هەماهەنگیک لە بەین ڕژیم ئێران و عەراق نەویەس، ئەڕا ڕژیم ئسلامی ئێران وە گەرد ئی فاجعەێ ئنسانیا تا ئیسە ئی جورە عمل کەێت؟
هەڵبەت شک لەوە نیە کە ئی مردمە هەم لە بار نەتەویوە کوردن و هەمیچ لە بار ئعتقادات دینیوە موسڵمان نیەن و لە ناو بردنیان لە چوارچو هژمونیخوازی ئیدئولوژیکی جمهوری ئسلامی ئێران جور بەشێک لە پروسەێ یەکدەست کردن و تمامیەت خوازی ئی نزامەسە.
سازمان دموکراتیک یارسان باوەڕ دێرێت کە جمهوری ئسلامی ئێران ئیدئولوژیکی وە گەرد شیمیاواران کردن ئاوایی زردە و مەردم یارسان بەرخورد کەێت و هیچ چەوەڕوانێک نەبایەد لە نەزامێک داشتویمن کە لە ڕوژ ئەوڵ وە قودرەت ڕەسینی تا ئیسە وجود یارسان ئنکار کردگە و تەما تەڵاشی ئەڕا ئاسیمیلە و ئسلامیزە کردن مەردم و ئایینگەل یارسانی وەکار بردگە.
سازمان دموکراتیک یارسان باوەڕ دێرێت کە ئی کەیسە باید فرە وە جدی لە سەری کار بکریەت و سازمانگەل ناونەتوەیی و وڵاتگەل ڕوژئاوایی لە جەریان بنریەت. وەخاتر ئەوەێ سدی بتوانێ ئی وەیفەێ موهمە ئنجام بێەیت، دوا لە تەمام کەس و لایەنگەلێک کەێم کە وە هەر شکڵێک ئەڕایان مومکنە یارمەتیمان لە پەیا کردن مدارک بین تا ئیمەیچ بتوانیم لە تەریق سەندگەل باوەڕپێکریاگ و لە تەریق وڵاتگەل غەربی و سازمانگەل ناونەتەوی فشارەکان سەر ڕژیم جمهوری ئسلامی ئێران ئەڕا تەحقیقاتێک بێلایەن زیاتر بکەیم.
سازمان دموکراتیک یارسان زردە وە نماد موقاومەت و موبارزەێ مەردمێک زانێتەی کە سەدان ساڵە ئەڕا موجودیت خوەێ موبارزە کەێت و حازر نەیەس دەس لە نزام و ئەرزشگل فکری و باوەڕی خوەێ هەڵگرێ.

ڕابەری هاوبەش سازمان دموکراتیک یارسان
٢٠٢٠/٠٨/٠٢