شوونیزم کوردی و فارسی برای ما جامعەای یارسان تفاوتی ندارد

یارسان مدیا
١٤ ژئن ٢٠١٩

امیر سلیمی:
ما کوردها، مخصوصا مردم یارسان، بە آگاهی و شناخت تاریخی عمیق و واقعی از گذشتە خود رسیدەایم، وقتی میگویم “مردم یارسان” منظور این است کە ما دارای سرمایەهای فکری ، واندیشەای و عقلی در این زمینە هستیم. نتیجتا باید گفت کە منابع و دفاتر یاری سرمایە فکری و فلسفی است کە با تحلیل و مطالعە

ی آنها میتوان بە شناخت و نتایجی در مورد اندیشەی نەتەوی کورد رسید، کە برخلاف روایتهای ساختە و آنچە است کە همسایگان ما بە آن رسیدە اند. وقت آن است کە نخبگان کورد ( پیروان اسلام) از تمام قشرهای آن ، خصوصا اعضاء امت، این جرأت را داشتە باشند کە مثل ماکسیمیلیان رُبسپیِر یکی از رهبران سیاسی دوران انقلاب فرانسە کە برای قطع رابطە با کلیسا و پاپ اعلام کرد کە باید دیگر اسم خدا را نیاوریم، بلکە اسم وجود متعالی بیآوریم، نامی از اللە و خدا نیاورند و بجای آن اسم “خاونکار” کوردی بیاورند و رابطە خود را با امت و خلافت با تکیە بە خودآگاهی تاریخی روشن و مشخص کنند. نەتەوی کورد بعد از شکست از نەتەوەی پارس برهبری کورش تا کنون نتوانستە است دوبارە جایگاە سیاسی و قدرتمند خود را بازیابد. اگر ٢٥٠٠ سال پیش برای نەتەوی دیگر آغاز حضور در عرصەی تاریخ جهان است، برای نەتەوەی کورد پایان چنین حضور و نقشی در شکل گیری مناسبات و ساختار سیاسی جهان است. این سیر تاریخی تا دوران ما دارد بە حیات خود ادامە. این شکست نظامی و سیاسی منجر بە شکست روحی و راونی شدە است واکثریت جامعەای کورد در رویکردها و ارزشهای خود بە تحلیل بردە است و ساختار جهان بینی و جهان ذهنی فرد کورد را آمادە پذیرش و اطاعت از “خلافت” کردە و او را بە درون “امت” رهنمون کرد. کورد لاجرم در حوزە نظر و اندیشە نیز باید نیز از شرعیت نامەها و سیاست نامەهای این امت تغدیە میکرد.

تاریخ سازی و تئوری بافی دستگاەهای تبلیغاتی و باصطلاح پژوهشی دوران پهلوی نقطە آغازین تحریف و جعل تاریخ و تاریخ سیاسی بود. پایەهای تئوریک فرایند جم و جور کردن قدرت مرکزی و فرایند “دولت – ملت” در ایران از طرف متفکرینی چون فروغی، تقی زادە، کسروی و داور (اغلب ترک) و دیگران تعریف شد و با استدلال سیاسی رضا شاە مبنی بر از بین بردن نهاد خان سالاری مستبد پیشامدرن، باج خواهیهای شبە استعماری انگلیس و روسیە و مبارزە با فقر، بی سوادی و خرافە پرستی جامەی عمل و واقعیت پوشید. پهلوی دوم با برگزاری جشنهای ٢٥٠٠ سالە و دادن اطمینان خاطر بە کورش، عملا و عمدا اولین گام جدی برای محو و نابودی تاریخ عیلام و ماد را برداشت. بدلایل مذکور کورد نمی توانست دارای دانشگاە و مراکز تحقیقی نەتەوەی باشد و ناچار باید از فارس، ترک و عرب – این ملتها نیز مفاهیم و ابزار پژوهشی را از غربیان بە وام می گرفتند- بە وام می گرفت تا بتواند بوسیلە این ابزار مفهومی خودرا تعریف کند. ما از آن بی خبر بودیم کە دولت ماد، اولین دولت، در جهان باستان بود کە تبلور نەتەوی کورد نیز بودە است. هگل نیز می گفت تاریخ جهان با پرشیا آغاز شد ( در دوران هگل سرزمین ما با این نام شناختە می شد و این نشان میدهد کە هگل از تاریخ ماد بی خبر بود). چونکە اولین دولت یا اشتات staat نەتەوی بغیر از مادها تأسیس نکرد. بنظر او آنچە در اروپا ما بعنوان دولت می شناسیم نطفەاش در آنجا بستە شد.

همانطور در جای دیگر نوشتەام ،احزاب کوردی موجود، کە بیشتر دارای خاستگاە و پایگاە موکریان هستند، برای من بعنوان فردی متعلق بە جامعەای یارسان دارای آبشخور نظام فکری، رویکردها و منش و رفتارهای اخلاقی و باورهای ارزشی احزاب ” سوران زوان” و بیشتر ” امت اسلامی”هستند تا سرمایەهای ارزشی ما قبل آن کە در زاگرس پایە نظام سیاسی بودە است. گویش سورانی و مذهب سنی هموارە دو رکن اصلی مبارزە هویت خواهی آنها را تشکیل دادە است. بر اساس نگرش و دیدگاهای سیاسی خود “نەتەوەی کورد” را در ایران تشریح و تعریف کردەاند، و برای معرفی هویت نەتەوەی از قالبها و سمبلهای همچون ” روز شهیدان”، “روز جمهوری مهاباد” و “روز پرچم کورستان” استفادە می کنند ( این ارزشها نە اینکە پروسەی تاریخی را از سر گذراندە باشند، بلکە حتی نهادی نەتەوی وجود ندارد کە در این مورد تصیمی عملی – سیاسی بر اساس دادە علمی، تاریخی و جامعە شناسی گرفتە باشد) . جامعەای چند ملیونی یارسان، نە اینکە مخالف یا دشمن ارزشهای دیگران باشد، اما نمی تواند بر اساس این ارزشهای تراشیدە شدە سیاسی نظام ذات انگار خود را تعریف کند. هیچکدام از ارزشهای مافوق برای اکثریت جامعە یارسان دارای هیچگونە کاربرد، پیام ، معانی و مفاهیمی نییستند کە بتوان براساس آنها خود را بعنوان “کورد خالص” شناساند. کوردهای ایران بعد از اسلام و گرویدن بخش بزرگی از آنها بە دین تازە و تبدیل شدن بە پادوان جنگ سالاران مسلمان عرب و اعضای “امت اسلام” فاقد مشترکات نەتەوەی (بغیر از لباس کوردی) هستند. تاریخ ماقبل اسلام برای ما کوردها میتواند هوشیاری نەتەوی مشترک را باز احیا کند. جامعە سوران زبان کورد در ایران و جریانات فدرال خواە نیز بنوبەی خود برای آیندە ساختار و نوع نظام سیاسی و اداری کشور خواهان تقسیم اداری سیاسی بر اساس زبان ( تا اندازەی مذهب کە نتیجەی رفتار رژیم تئوکرات اسلامی شیعە ١٢ امامی است) هستند. کدام شهر، لهجە زبانی، دین، باورهای اخلاقی و ارزشی در مناطق فدرال قدرت سیاسی را در اختیار خواهد داشت را باید با توجە و بر اساس رفتار سیاسی احزاب و مردم عادی تشخیص داد.

با استقرار حکومت ملاها در ایران، مردم ایران هر روز زندگی روزمرە خود را توأم با سرکوب، جنایت، اعدام، کشتار، بیکاری، فقر، فساد اداری و اقتصادی و اختلاسهای کلان مالی و معضلات و مشکلات مزمن اجتماعی و بی حقوقی در تمام عرصەها سپری می کنند. این نظام ایدئولوژیکی بر بستر “هورا” روشنفکران و “بیعت” سیاستمداران سنی و شیعە چون بنی صدر، قاسملو،بختیار، کیانوری، رجوی و شیخ عزالدین و فروهر و سنجابی بر اریکە قدرت و دولت ایران تکیە زد و در نهایت و پس از تثبیت حکومت “ولائی و امامی” خود همە این افراد را یا کنار زد و یا ترور کرد.

واکنش ایرانیان بە بحران زلزلە و سیل ردیەی بر ادعاها و رفتار تفرقە افکنانە احزاب شوینیستی کورد، فارس ، تورک و عرب بود و باید از آن درس عبرت گرفت. مردم بر اساس شناختی کە از رفتار رژیم و عدم تمایل آن بە مقابلە با بحران ، خود بطور خودجوش با ایجاد گروەهای مردمی مدیریت بحران را بعهدە گرفتند. با وجود آنکە در بخشهای از این بسیج و حرکت مردمی نواقص سازماندهی وجود داشت ، اما پراتیک اجتماعی و سیاسی هوشیار و آگاە مردم در سطحی قابل ستایش بود کە انسجام و پیوندهای فرهنگی، تاریخی و فرهنگی ایرانیان را از پیش مستحکمتر کرد. قرائن و شواهد نشان میدهد کە حرکت مردم خودجوش بود و هیچ گروە سیاسی چە در داخل و چە در خارج پشت سازماندهی آن نبود. مردم در سراسر ایران ورای تعلقات نەتەوەی، دینی، زبانی ، مذهبی و طبقاتی با ایجاد نهادهای کمک رسانی بە یاری قربانیان زلزلە شتافتند و سکان مدیریت مهار بحران را بعهدە گرفتند و نیازهای ابتدائی را بموقع بە آسیب دیدەگان رساندند. رفتار و اقدام مردم نە اینکە فقط پشت بر رژیم و عدم اعتماد بە آن بود، بلکە نشان داد کە رفتار اجتماعی و سیاسی آنها نیز با رفتار وشعارهای جریانات مخالف خارج از کشور همخوانی ندارد. این امر باید جریانات مخالف را بە بازنگری در دیدگاە روانشناسی و جامعە شناسی خود از مردم و رفتار آنها وا دارد تا اینکە شاید بیشتر از این سرنا را از سر گشاد آن نزنند.

مبارزات صد سالە هویت خواهانە کە ناشی از خود شناسی و هوشیاری تاریخی و هویتی نە تەوەی کورد می باشد هموارە چشم انداز تشکیل دولت نەتەوەی داشتە است. نەتەوی کورد در ایران و در دیگر کشورها دارای تنوع گویشی و دینی در درون خود هستند. مناطق کوردستان ایران کە شامل شهرهای کرماشان، کوردستان، ایلام و بخشهای از آدربایجان غربی می شود از ناهمگونی و تفاوتهای فرهنگی، دینی، مذهبی و گویشی زیادی برخوردار است. کوردستان ایران اگر شبیە هندوستان نباشد بی شک از کرکوک بیشتر دارای اختلاط اتنیکی، زبانی و دینی است، و همانطور کە “حکومت متمرکز” بر اساس شعار ایدئولوژیکی ” یک ملت، یک زبان” در تهران دیگر نمی تواند ایران را بشیوەی مدرن و دمکراتیک ادارە کند، هیچ حکومتی فدرال یا مستقل نیز نمی تواند بر اساس ” یک لهجە، یک ملت و یک مذهب” کوردستان بزرگ یا کوردستان ایران را ادارە کند. ساکنان ایلام و ارومیە بدلیل تفاوت گویشی نمی توانند باهم در بارە سادەترین موضوع روزانە با یک گویش کوردی یک مکالمە دە ثانیەی داشتە باشند.

سازمان دمکراتیک یارسان، بعنوان جریانی سیاسی و آشنا بە موقعیت خود و احترام بە رنگارنگی ایران و کوردستان دارای پروژەی سیاسی است کە “روداری سیاسی’ در اولویت آن قرار دارد. رواداری باید منبع الهام برای پلورالیسم (چندفرهنگی)، آگاهی، آزادی مذهبی، ایدئولوژی و فلسفە سیاسی و به رسمیت شناختن تفاوت های زبانی، اتنیکی ، دینی و مذهبی و باورهای سیاسی و اجتماعی در میان شهروندان باشد. بنا بر این کوردستان و ایرانی آزاد بدون عدم تمرکز ( هر شهری دارای اختیارارات سیاسی در امور خود) تثبیت و نهادینە کردن حقوق شهروندی، رواداری و پلورالیسم سیاسی غیر ممکن است.

ملاحظە: این مطلب با الهام از مطالب پیشین نگارندە در سایت یارسانمدیا تهیە شدە، و میتوان تلخیصی از آنها دانست.

امیر سلیمی

اسلو،

١٤ ژوئن ٢٠١٩