مذاکرە احزاب کرد با جمهوری اسلامی ایران و جامعەای یارسان

یارسان مدیا
١٤\٧\٢٠١٩

امیر سلیمی:
بنا بە اخبار احزاب سازمان انقلابی کومله، حزب دمکرات کردستان ایران ،حزب دمکرات کردستان وکومله زحمتکشان کردستان،کە همگی آنها عضوء مرکز همکاری احزاب کردستان ایران هستند، با پیشگامی و رایزنی سازمان غیر دولتی “نورف” NOREF, مرکز بین المللی برای حل اختلافات، وارد فاز مقدماتی مذاکرە با رژیم اسلامی برای یافتن راەحلی سیاسی برای مسئلە کورد در ایران شدەاند. باید اذعان داشت کە اندرکنش سرکوب (کنش رژیم در مورد احزاب) احزاب از طرف رژیم بعد از شکست مذاکرات ٥٧ و شروع مبارزە مسلحانە ( واکنش احزاب بە سرکوب و خشونت رژیم علیە آنها) این احزاب علیە رژیم اسلامی در نهایت مذاکرە و گفتگو در مورد تقسیم و توزیع قدرت سیاسی باشد کە حکومتگران تهران ٤٠ سال پیش آن را با زور قبضە کردند. البتە اعلام آمادگی هر نیروی مخالف با حکومت و قدرت مرکزی طبیعتا بدنبال گشایش نسبی سیاسی در جامعە می آید، اما ما تاکنون شاهد چنین گشایشی کە نشانگر رویکردی برای دمکراتیزە کردن جامعە باشد، نبودەایم. تا چە اندازە جامعە سیاسی کورد موکریان ” کنگرە مشاهیر کورد” را گشایش سیاسی قلمداد می کند جای بحث است.

همانطور در جای دیگر نوشتەام ،احزاب کوردی موجود، کە بیشتر دارای خاستگاە و پایگاە موکریان هستند، برای من بعنوان فردی متعلق بە جامعەای یارسان دارای آبشخور نظام فکری، رویکردها و منش و رفتارهای اخلاقی و باورهای ارزشی احزاب ” سوران زوان” و بیشتر ” امت اسلامی”هستند تا سرمایەهای ارزشی ما قبل آن کە در زاگرس پایە نظام سیاسی بودە است. گویش سورانی و مذهب سنی هموارە دو رکن اصلی مبارزە هویت خواهی آنها را تشکیل دادە است. بر اساس نگرش و دیدگاهای سیاسی خود “نەتەوەی کورد” را در ایران تشریح و تعریف کردەاند، و برای معرفی هویت نەتەوەی از قالبها و سمبلهای همچون ” روز شهیدان”، “روز جمهوری مهاباد” و “روز پرچم کورستان” استفادە می کنند ( این ارزشها نە اینکە پروسەی تاریخی را از سر گذراندە باشند، بلکە حتی نهادی نەتەوی وجود ندارد کە در این مورد تصیمی عملی – سیاسی بر اساس دادە علمی، تاریخی و جامعە شناسی گرفتە باشد) . جامعەای چند ملیونی یارسان، نە اینکە مخالف یا دشمن ارزشهای دیگران باشد، اما نمی تواند بر اساس این ارزشهای تراشیدە شدە سیاسی نظام ذات انگار خود را تعریف کند. هیچکدام از ارزشهای مافوق برای اکثریت جامعە یارسان دارای هیچگونە کاربرد، پیام ، معانی و مفاهیمی نییستند کە بتوان براساس آنها خود را بعنوان “کورد خالص” شناساند. کوردهای ایران بعد از اسلام و گرویدن بخش بزرگی از آنها بە دین تازە و تبدیل شدن بە پادوان جنگ سالاران مسلمان عرب و اعضای “امت اسلام” فاقد مشترکات نەتەوەی (بغیر از لباس کوردی) هستند. تاریخ ماقبل اسلام برای ما کوردها میتواند هوشیاری نەتەوی مشترک را باز احیا کند. جامعە سوران زبان کورد در ایران و جریانات فدرال خواە نیز بنوبەی خود برای آیندە ساختار و نوع نظام سیاسی و اداری کشور خواهان تقسیم اداری سیاسی بر اساس زبان ( تا اندازەی مذهب کە نتیجەی رفتار رژیم تئوکرات اسلامی شیعە ١٢ امامی است) هستند. کدام شهر، لهجە زبانی، دین، باورهای اخلاقی و ارزشی در مناطق فدرال قدرت سیاسی را در اختیار خواهد داشت را باید با توجە و بر اساس رفتار سیاسی احزاب و مردم عادی تشخیص داد. آنها با توجە با اصول ارزشی و رویکردهای “امت محور” می توانند در چهارچوب ساختار و نظام اسلامی، نە مذهبی رژیم، بە خواستهای معینی در سهم خواهی سیاسی خود برسند. همانطور کە دکتر عبدالرحمان قاسملو معتقد بە حل مسئلەی کورد در چهارجوب قانون اساسی و اصل “ولایت فقیە” بود، میراثدران سیاسی او نیز کماکان بر این عقیدە هستند کە در چهارچوب ساختار سیاسی کنونی میتوان مسئلە کورد حل کرد. آنزمان و امروز نیز بی دلیل نیست کە سران این احزاب با آگاهی و آشنایی کامل بە روح قانون اساسی آمادە مذاکرە با این رژیم هستند.

اما نگرش انسان مرکزی یاری جامعە یارسان در نقطۀ مقابل اندیشه و حکم سلطه گری اللّه بر انسان، که او را به تعبد و خواری می کشاند، قرار گرفته است. در حالیکه جزمیات و احکام اسلامی انسان را از زوایۀ مسلمان بودن و رابطۀ او با اللّه تعریف می کنند، یاری انسان را مستقل و در مرکز قرار می دهد و اشیاء دیگر بر محور آن می چرخد که حقایقی هستند واقعی و دنیوی و بدور از حقایق دینوی و ماوراء الطبیعی. این مقایسۀ تطبیقی نشان میدهد که جهان بینی، داستان خلقت، هستی شناسی، ارزش و اختیار انسان، جنسیت و دیگر امتیازات اجتماعی در یاری و اسلام مطلقاَ و کاملاَ از دیدگاههای متفاوت و متضادی مورد سنجش و ارزیابی قرار می گیرند.

جامعە یارسان بدلیل موانع قانونی و قدسی فقە شیعە کە شالودەی تمام قوانین نظام است نتوانستە است نمایندە واقعی خود را بە مجلس بفرستد. موانع قانونی نە فقط در این مود کارکرد داشتە است، بلکە در تمام سطوح مدیریتی علیە افراد با استعداد، توانا و شایستە یارسانی در این ٤٠ سال بطور منظم اعمال شدە است. تمام مناصب اداری در کرمانشاە، سرپل ذهاب، کرند، اسلام آباد، قصرشیرین و دیگر شهرستانهای یارسان نشین در اختیار کسانی است کە واجد شرایط فوق هستند و مردم یارسان کوچکترین دخالت مٶثر در سرنوشت خود در تمام سطوح و شئون زندگی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ندارند و هیچ نقشی در تصمیگیریهای خرد و کلان کە در مورد زندگی روزانە آنها گرفتە می شود بی خبر و بی تأثیر هستند. اگر روزی قدرت از مراکز قدری سیاسی شیعە بە مراکز قدرت سنی و سوران گویش منتقل شود شرایط سیاسی و اجتماعی جامعە یارسان کما فی سابق مملو از جور و ظلم و تبعیض است، و اسلام سیاسی با دو بال سنی و شیعە خود بە جنگ ارزشهای ما خواهد آمد.

اعضای جامعە یارسان بدلیل موانع قانونی و حقوقی ( عدم اعتقاد بە اسلام و عدم تعلق بە اقلیتهای دینی مصرح در قانون اساسی) از خیلی از حقوق شهروندی در زیر سایە نظام دینی در ایران محروم هستند. با توجە بە مفاد و مضامین قانون اساسی جمهوری اسلامی نداشتن حقوق برابر در بازار رقابت کاریابی و شغل یابی امری قانونی است، و بدون تغییرات ساختاری در قانون اساسی و یا استفادە از کانالهای آلودە و فاسد اداری، فرد یارسانی باید بە کارهای شاق و سخت فیزیکی دست بزند. تقسیم بندی جامعە ایران بر اساس جنس، نژاد، باورهای دینی و مذهبی هستەی سیاست عملی و ایدئولوژی رژیم است. تقسیم جامعە بە خودی و غیر خودی دسترسی بە مزایای اجتماعی و امکان استفادە از امکانات آن برای گروەهای اجتماعی زیادی کە دارای کارنامە و پیشینە ادیان ابراهیمی و زردتشی نیستند غیر امکان پذیر کردە است. این بنوبە خود نبض توسعە و رشد اجتماعی و فرهنگی این گروەها را از کار می اندازد. جامعە یارسان درون کشور با داشتن هزاران فارغ التحصیل دانشگاهی در رشتەهای مختلف، مخصوصا مهندسی (کشاورزی، عمران، صنعت و فرآوری، کامپیوتر و دیگر حرفەهای آن) درصد بالای نرخ بیکاری استانهای یارسان نشین را تشکیل می دهند.

قانون اساسی رژیم بر اساس فقە شیعە اثنی اعشری تدوین شدە است و محدودیتهای و موانعی برای پیروان غیر شیعە دوازدە امامی برای تصدی امور سیاسی و اقتصادی قائل میشود. اما در همان حال قانون اساسی دارای موارد و اصولی است کە در صورت رعایت قوانین قدسی و شرعی حقوق محدود و ناقص فردی برای افراد و اجتماعات تضمین می کند، اما ناگفتە نماند کە جامعە یارسان از این اجتماعات مورد نظر نیست و از لحاظ حقیقی و حقوقی در چهارچوب قوانین نظام دارای موجودیت هویتی، دینی، اجتماعی و حتی انسانی و ذاتی نیست. جامعەی یارسان در کنار جامعەی بهائی از معدود جوامعی است کە در ابعاد مختلف مورد ظلم، اجحاف و تبعیض قرار میگیرد. هامنطور کە فوقا اشارە شد جامعە یارسان یا بهتر و روشنتر بگوییم افراد متعلق بە آن بر اساس قوانین مدون و غیر مدون وجود حقیقی و حقوقی ندارند و این بنوبەی خود راە را برای سرکوب، تحقیر و تجاوز بە حقوق انسانی و ابتدائی آنها باز می گذارد.

حکومت مرکزی و احزاب کوردی سنی – سوران باید بدانند کە سدی محصول خود آگاهی تاریخی و هویتی جامعە یارسان، مخصوصا آن بخش از جامعەای یارسان است کە ٤٠ سال پیش علنا بە رژیم اسلامی و مذاکرە کنندگان سنی برهبری شیخ “نە” گفتند و با ترک وطن مبارزە راعلیە آن آغاز کردند.سازمان دمکراتیک یارسان رسما از سال ٢٠١٢ بعنوان و باعتبار جریانی سیاسی ، در جهت تحقق اهداف سیاسی جامعەای یارسان و تقویت و تثبیت موقعیت سیاسی و اجتماعی آن در آیندەی سیاسی ایران تلاش و مبارزە می کند. سدی بر این باور است بدون داشتن قدرت سیاسی و دخیل بودن در قدرت و تصمیگیریها سیاسی کلان و اعمال نفوذ و فشار سیاسی، جامعەای یارسان در تعیین و تکلیف سرنوشت خود بی اختیار خواهد بود و هر روز از هر نوع و شکل و قماشی “‌قیم” و “ولی” برای او در گوشە کنار جغرافیای سیاسی ، فرهنگی و هویتی آن سر در می آورد.

دلایل میل و گرایش بە پلورالیسم سیاسی و اجتماعی ، توزیع قدرت، تحزب و تشکل و نتیجە هوشیاری جوامع و اجتماعات زبانی، دینی، اتنیکی، جنسی و کارگری و رشد ابزار مبارزاتی و شبکەهای ارتباطی است. تمام جریانات سیاسی باید قبول داشتە باشند کە هر گروە اجتماعی بە اقتضاء باورها، فعالیتها، نظرگاها و اهداف و منافع مشترک دست بە خودسازماندهی سیاسی و اجتماعی می زنند و وارد عرصە مبارزە در کنار آنها خواهند شد، و قبول آن پیشرط مهم برای نهادن اولین سنگ بنای استقرار دمکراسی است.

در پایان این مقالە لازم بە یادآوری است کە بدون اصلاحات و تغییرات ساختاری در قانون اساسی حقوق افراد و گروەهای دینی و اتنیکی، مخصوصا جامعە یارسان، غیر قابل تحقق است. قانون اساسی و قانون گزینش بزرگترین موانع در راە تحقق حقوق انسانی، طبیعی و شهروندی افراد جامعە یارسان است.

امیر سلیمی

اسلو،

١٤ ژوئیە ٢٠١٩